Kể với mình nhiều hơn đi
Về nghệ thuật nghe tinh diệu
Tôi muốn viết về điều vĩ đại và mạnh mẽ của lắng nghe thực sự. Và chúng ta lãng quên chuyện đó như thế nào. Và chúng ta không nghe thấy con cái chúng ta, hay những người ta yêu thương như thế nào. Và điều ít nói đến nhất – điều cũng thật là quan trọng – lắng nghe những người ta không yêu thích. Nhưng chúng ta nên lắng nghe. Bởi lắng nghe là một điều kỳ lạ và đầy hấp lực, một lực sáng tạo. Nghĩ thế nào, nhưng những người bạn thực sự lắng nghe chúng ta là những người chúng ta đến gần, và chúng ta muốn ngồi trong bán kính của họ, như thể như vậy là tốt cho ta, như những tia cực tím.
Đây là lý do: khi chúng ta được lắng nghe, sự lắng nghe sáng tạo ra chúng ta, khiến ta hé mở và trải rộng ra. Những ý tưởng bắt đầu lớn lên trong lòng chúng ta và đi đến sự sống. Bạn biết thế nào mà khi một người cười với câu đùa của bạn, bạn trở nên hài hước và hài hước thêm, và nếu anh ý không cười, mọi chút đùa vui bé tí trong bạn yếu đi và chết. À, đấy là nguyên lý của vấn đề. Mọi người hạnh phúc và tự do khi được lắng nghe. Và nếu bạn là một người lắng nghe, đó là bí mật để có một thời gian hạnh phúc trong xã hội (bởi mọi người quanh bạn trở nên sống động và thú vị), làm người khác yên ổn, làm người khác tốt đẹp.
Ai là những người bạn đến để xin lời khuyên? Không phải đến những người cứng rắn, thực tế, người có thể nói với bạn chính xác điều cần làm, mà đến những người lắng nghe; đó là, những người tử tế nhất, ít chỉ trích nhất, ít ông chủ nhất mà bạn biết. Đó bởi vì khi rót vấn đề của bạn ra cho họ, tự chính bạn sẽ biết làm gì với vấn đề đó.
Khi chúng ta lắng nghe người khác, có một dòng điện xoay chiều, và dòng điện này sạc điện chúng ta, và chúng ta không bao giờ cảm thấy mệt vì nhau. Chúng ta luôn luôn được tái tạo. Bây giờ, có những người xuất chúng, nhưng không thể lắng nghe được nhiều. Họ không có đường dây chạy vào trên cỗ máy của họ. Họ rất vui thú, nhưng cũng làm kiệt sức. Tôi nghĩ đến những người giảng bài, những người trình diễn thật xuất sắc, bằng cách không cho chúng ta một cơ hội để nói, không để cho chúng ta diễn tả ý nghĩ và lớn lên. Chính dòng suối sáng tạo nhỏ bé trong chúng ta bắt đầu lớn lên và cân nhắc những ý tưởng mới, với những nụ cười và trí tuệ bất ngờ.
Dòng suối sáng tạo nhỏ bé này ở trong mỗi chúng ta. Đó là linh hồn, hay trí thông minh, hay trí tưởng tượng – dù bạn gọi nó với tên nào. Nếu bạn rất mệt mỏi, căng thẳng, không có thời gian một mình, làm nhiều việc vặt quá, nói với quá nhiều người, uống quá nhiều rượu, dòng suối nhỏ bé này bị vẩn đục và bị che phủ bởi rác rưởi. Kết quả là bạn dừng lại không sống từ trong tâm, tức là dòng suối sáng tạo, và bạn sống trên vùng chu vi, từ những thứ bên ngoài. Đó là, bạn tiếp tục chỉ dựa thuần túy trên lực của ý trí mà không có trí tưởng tượng.
Khi người khác lắng nghe chúng ta, với sự chú ý yên lặng và cuốn hút, dòng suối nhỏ bé đó mới bắt đầu làm việc lại, tăng tốc lên theo một cách bất ngờ.
Tôi khám phá ra điều này khoảng ba năm về trước, và thực sự nó tạo ra một thay đổi mang tính cách mạng trong cuộc sống của tôi. Trước đó, khi tôi đi đến một bữa tiệc, tôi nghĩ một cách bồn chồn, “Bây giờ cố gắng thật nhiều. Sống động lên. Nói những điều thật sáng. Nói. Không nghỉ.” Và khi mệt rồi, tôi phải uống thật nhiều café để giữ phong độ.
Bây giờ trước khi đi đến một bữa tiệc, tôi đơn giản bảo với chính mình là lắng nghe với sự yêu mến tới bất kỳ ai nói chuyện với tôi, đứng trong đôi giầy của họ khi họ nói, cố biết về họ mà không để trí óc tôi áp đặt trí óc họ, hay tranh luận, hay đổi chủ đề. Không, thái độ của tôi là “Kể với mình nhiểu hơn đi. Người này đang cho tôi thấy tâm hồn của anh ấy. Cuộc nói chuyện có một chút khô khan, và nhàm và trệu trạo bây giờ, nhưng hiện thời anh ấy bắt đầu nghĩ, không chỉ tự động nói. Anh ấy sẽ trình bày con người thật của chính anh ấy. Rồi anh ấy sẽ sống động một cách tuyệt vời”.
Đôi khi, tôi không thể lắng nghe cũng như những người khác. Nhưng khi tôi có năng lực lắng nghe này, người ta quây lấy tôi và đầu họ hướng về phía tôi như thế bị kéo không thể cưỡng lại nổi. Không phải bởi mọi người tự cao và họ muốn khoe khoang mà họ bị kéo về phía tôi. Đó bởi vì bằng cách lắng nghe, tôi đã kích hoạt dòng suối sáng tạo của họ. Tôi làm họ hạnh phúc.
Bây giờ, tại sao lắng nghe làm họ hạnh phúc? Tôi có một khái niệm huyền bí về chuyện này. Tôi nghĩ chỉ bằng cách biểu cảm ra ngoài tất cả những gì ở trong mà những dòng suối trong trẻo hơn và trong trẻo hơn chảy đến. Cũng như vậy với viết lách. Bạn được dạy ở nhà trường là viết xuống giấy những điều tươi sáng. Sai. Đổ xuống giấy những thứ tẻ nhạt nữa – bạn sau đó có thể xé chúng đi – bởi chỉ khi đó những điều tươi sáng mới tới. Nếu bạn giữ lại những điều tẻ nhạt, bạn cũng chắc chắn giữ lại những điều trong trẻo, đẹp đẽ và chân thật và sống động. Cũng như vậy với những người không được lắng nghe theo cách đúng – với sự yêu mến và một chút hứng khởi vui vẻ. Dòng suối sáng tạo của họ đã bị đóng kín. Chỉ những câu nói hời hợt đi ra ngoài – nhưng cái khách sáo hay tuôn trào hay thuần túy bồn chồn. Chẳng ai đã kêu chúng ra ngoài, bằng lắng nghe tuyệt vời, những cái chân thật và sống động.
Tôi nghĩ phụ nữ có năng lực lắng nghe tốt hơn nam giới. Đấy không phải là lỗi của nam giới. Họ thua về lắng nghe bởi thói quen lâu dài của họ trong nỗ lực kinh doanh, xác định bản thân. Và những người đàn ông càng mạnh mẽ, càng ít hơn khả năng lắng nghe khi họ lớn tuổi. Và đó là tại sao phụ nữ nói chung vui vẻ hơn nam giới, thư thái hơn và hứng khởi hơn.
Bây giờ, khả năng không lắng nghe được của những người đàn ông có năng lực là nguyên nhân của những điều buồn rầu nhất trên thế giới – sự cô đơn của những người cha, của những người đàn ông trầm lặng buồn, người di chuyển quanh những đứa con đã trưởng thành như những bóng ma xa xôi. Khi cha tôi hơn 70 tuổi, ông là một người đàn ông rực lửa, hài hước và đáng ngưỡng mộ, một học giả, một người đàn ông đầy uy lực. Nhưng ông nằm sâu thẳm trong nỗi cô đơn của tuổi giả và của một thế hệ khác. Ông ấy rất thích tôi. Nhưng ông ấy không thê nghe thấy tôi – không từ nào tôi nói ra, thật đấy. Tôi chỉ là một khán giả. Tôi có thể quanh hồ với ông vào một buổi chiều đẹp và ông có thể nói với tôi về Đác uyn và Huxley và những phê phán cấp cao về Kinh Thánh.
“Vâng, con thấy rồi, con thấy rồi” tôi liên tục nói vậy và cố giữ cho trí óc níu chặt vào điều đó, nhưng tôi bồn chồn và chán. Có một cảm giác không thể làm gì khác được bởi vì ông không thể nghe thấy cái tôi có để nói về chủ đề nói chuyện. Khi tôi nói tôi thấy chính tôi la to, như một người nói với một người nước ngoài, và trong một trạng thái kiểu tuyệt vọng rằng ông không thể nghe thấy tôi. Sau chuyến đi dạo, tôi cảm thấy rằng tôi đã rũ xong trách nhiệm và tôi háo hức muốn để ông ổn định và ngồi tựa trên chiếc ghế kiểu Morris của ông, để tôi có thể đi ra ngoài và có một thời gian sống động hơn với những người khác. Và ông thở dài và nhìn theo tôi lơ đãng với sự cô đơn không hiểu rõ được.
Gần đây, một người đàn ông tôi không gặp tới 20 năm nay viết thư cho tôi: “Chú có một gia đình với những đứa con trưởng thành cả. Cũng như cha cháu đã có. Những đứa con chẳng bao giờ gặp ông ấy. Không phải trong những ngày ông còn sống. Không phải trong những ngày ông là người đàn ông sâu sắc và đáng ngưỡng mộ và chúng ta đều biết. Đó là cuộc đời của đàn ông. Lần sau cháu gặp chú, cháu sẽ biết mọi chuyện. Đơn giản là đến với cha cháu lần nữa, cố với tới, trở lại với thế giới của những người ông yêu.”
Vậy khi tôi gặp lại người đàn ông này, điều gì đã xảy ra với ông sau 20 năm? Ông là một người đàn ông mạnh mẽ một cách không bình thường và đã kiếm được rất nhiều tiền. Nhưng ông đã mất khả năng lắng nghe. Ông nói nhanh và kể những câu chuyện tuyệt vời và thật tuyệt làm sao khi được nghe chúng. Nhưng khi tôi nói – vì không thể ngồi yên được, “Cháu truyền tay cho chú cái đó chứ?… Cái tẩu của chú đâu?” Đó chỉ là một thói quen. Ông đọc nhiều sách không kể xiết và hào hứng đón nhận những ý tưởng mới, nhưng ông đơn giản không thể lắng nghe ai.
Vậy đây là điều tôi làm. Tôi đã kiên nhẫn hơn – tôi không kháng cự bài nói chuyện một chiều của ông như tôi làm với bố tôi. Tôi lắng nghe và lắng nghe ông, không khi nào ấn ngược lại ông, ngay cả trong ý nghĩ, với sự xác nhận của tôi, tôi nói với chính mình “Ông ấy đã ở dưới áp lực đẩy lái hàng năm ròng. Gia đình ông đã chống lại cách nói của ông. Nhưng bây giờ, bằng cách lắng nghe. Mình sẽ kéo tất cả ra khỏi ông. Ông phải nói tự do liên tục và liên tục. Khi ông đã được thực sự lắng nghe đủ đầy, ông sẽ trở nên thanh tĩnh hơn. Ông sẽ bắt đầu muốn nghe thấy tôi.”
Và ông đã, sau vài ngày. Ông bắt đầu đặt câu hỏi cho tôi. Và chỉ ngay sau đó tôi nói nhẹ nhàng, ‘Chú thấy đấy, đã trở nên khó để chú lắng nghe”.
Ông ngừng lại chết cứng và trừng mắt nhìn tôi. Và bởi vì tôi đã lắng nghe với sự thông cảm hoàn toàn, bị thu hút hoàn toàn, không chỉ trích, không có chút dấu vết nào của sự chán hay thiếu kiên nhẫn, mà ông bây giờ tin tưởng và tin cậy tôi, mặc dù ông không biết điều này.
“Nói đi”, ông nói. “Kể với chú về điều đó. Nói với chú về điều đó”.
À, chúng tôi đi dạo tới dạo lui qua bãi cỏ và tôi nói với ông ý kiển của tôi về chuyện này.
“Chú yêu các con chú, nhưng có lẽ chú không để chúng vào lòng. Trừ khi chú lắng nghe, mọi người bị khô héo đi trong sự hiện diện của chú; họ trở nên một phần ba của chính họ. Trừ khi chú lắng nghe, chú không thể biết ai cả. Ồ chú sẽ biết về những dữ kiện và những gì trên báo và tất cả lịch sử, có lẽ, nhưng chú sẽ không biết một con người nào cả. Chú biết đấy, cháu đã đi đến chỗ nghĩ rằng lắng nghe là tình yêu, đó là điều lắng nghe thực sự là.”
À, tôi không nghĩ tôi đã viết bài viết này nếu những ý kiến của tôi không có một tác động khủng khiếp với người đàn ông này. Bởi ông nói những ý kiển của tôi đã thay đổi toàn bộ cuộc đời của ông. Ông viết cho tôi rằng đám con của ông ngay lập tức đến gần với ông hơn; ông kinh ngạc thấy chúng ra sao, độc đáo làm sao, độc lập và can đảm làm sao. Vợ của ông có vẻ thực sự quan tâm tới ông trở lại, và họ thực sự nói với nhau về đủ loại chuyện và làm nhau cười ồ.
Cũng như bi kịch của cha mẹ và con cái là không lắng nghe, cũng bi kịch đó với vợ và chồng. Nếu họ không đồng ý họ la hét ngày càng to hơn – nếu không ở bên ngoài, ít nhất ở trong lòng – níu chặt một cách dữ tợn và câm điếc vào ý kiến của chính họ, thay vì lắng nghe và trở nên lắng yên hơn và lắng yên hơn và chịu hiểu hơn. Nhưng kết quả nghiêm trọng nhất của không lắng nghe là điều tồi tệ nhất thế giới, buồn chán tẻ nhạt; bởi đó thực sự là cái chết của tình yêu. Nó ngăn cách con người xa nhau hơn bất kỳ điều gì khác. Tôi nghĩ đó là lý do những cặp lấy nhau cãi lộn. Cãi lộn cắt xuyên qua chuyện không giao tiếp và buồn chán. Bởi vì khi những cảm xúc bị tổn thương, họ bắt đầu thực sự lắng nghe. Cuối cùng, cuộc nói chuyện của họ là trao đổi qua lại thực sự. Nhưng tất nhiên, họ đang gây thương tích cho hôn nhân của họ mãi mãi.
Ngoài chuyện lắng nghe phê phán, có một loại lắng nghe nữa cũng chẳng tốt, lắng nghe thụ động, chỉ trích. Đôi khi những ông chồng có thể là loại người nghe này, một kiểu người nghe trộm keo kiệt, người mà trong đầu (hay nói ra ngoài) liên tục nói khi bạn nói “bùm chíu chát bùm”.
Bây giờ, lắng nghe như thế nào? Nó khó hơn bạn tưởng. Tôi không tin gì vào lắng nghe phê phán, bởi điều đó đặt một người vào chiếc áo khoác bệnh điên của sự do dự. Anh ấy bắt đầu chọn lựa từ ngữ nghiêm trọng hay chải chuốt. Dòng suối nhỏ của anh không thể tuôn trào. Những người lắng nghe phê phán làm khô héo bạn. Nhưng những người lắng nghe sáng tạo là những người muốn chính bạn mạo hiểm bất cần, ngay cả ở tình trạng xấu nhất của bạn, ngay cả chửi rủa phí báng, tâm trạng tồi tệ. Họ cười và chỉ vui vẻ với bất kỳ biểu lộ nào của chính bạn, xấu hay tốt. Bởi những người lắng nghe thực sự biết rằng nếu bạn ở tâm trạng xấu, điều đó không có nghĩa là bạn sẽ luôn như vậy. Họ không yêu bạn chỉ khi bạn dễ chịu; họ yêu tất cả của bạn.
Để học lắng nghe, đây là một số gợi ý: cố học sự thanh tĩnh, sống trong thực tại một phần thời gian mọi ngày. Đôi khi nói với chính mình, “Bây giờ, cái gì đang xẩy ra? Người bạn này đang nói. Tôi yên lặng. Có một khoảng thời gian bất tận. Tôi nghe thấy, từng câu chữ.” Và rồi bất chợt bạn bắt đầu nghe thấy không chỉ những gì người ta nói, mà những gì họ đang cố nói, và bạn cảm giác được sự thật toàn bộ về họ. Và bạn cảm giác được sự hiện hữu, không phải một mẩu, không phải đối tượng này và kia, mà như một tổng thể.
Và quan sát sự khẳng định chính mình. Và rũ bỏ nó đi. Cố đừng uống quá nhiều ly rượu cocktail đẻ bỏ đi cái năng lượng bồn chồn mà cứ cảm giác như náng lượng và trí khôn nhưng có lẽ chẳng là cái nào.Và nhớ rằng không đủ chỉ là ý chỉ muốn lắng nghe người khác. Người ta phải thực sự lắng nghe. Chỉ khi đó, phép lạ mới bắt đầu.
Đôi khi người ta không thể lắng nghe bởi vì họ nghĩ nếu họ không nói, họ chẳng là gì về mặt xã hội. Có những phụ nữ với kiểu luyện khiêu vũ ballroom cổ điển mà luôn đòi hỏi rằng phải có sự hào hứng không nghỉ và cuộc nói quay tròn. Nhưng đây thực sự là sự căng thẳng với mọi người.
Không. Chúng ta tất cả nên biết điều này: rằng lắng nghe, không phải nói, là vai trò đầy năng khiếu và vĩ đại,và vai trò đầy tưởng tượng. Và người lắng nghe thực sự đáng tin hơn nhiều, cuốn hút nhiều hơn người nói, và anh ấy hiệu quả hơn, và học được nhiều hơn và làm người khác vui tốt đẹp hơn. Và do đó thử lắng nghe. Lắng nghe vợ bạn, chồng bạn, cha bạn, mẹ bạn, con cái bạn, bạn bè bạn, nghe những người yêu quý bạn và những người không như vậy, nghe những người làm bạn chán, nghe kẻ thù của bạn. Lắng nghe sẽ tạo ra sự kỳ diệu nhỏ. Và có lẽ một sự kỳ diệu vĩ đại.
(Nguyễn Minh Hiển dịch)
Về nghệ thuật nghe tinh diệu
- Brenda Ueland
Tôi muốn viết về điều vĩ đại và mạnh mẽ của lắng nghe thực sự. Và chúng ta lãng quên chuyện đó như thế nào. Và chúng ta không nghe thấy con cái chúng ta, hay những người ta yêu thương như thế nào. Và điều ít nói đến nhất – điều cũng thật là quan trọng – lắng nghe những người ta không yêu thích. Nhưng chúng ta nên lắng nghe. Bởi lắng nghe là một điều kỳ lạ và đầy hấp lực, một lực sáng tạo. Nghĩ thế nào, nhưng những người bạn thực sự lắng nghe chúng ta là những người chúng ta đến gần, và chúng ta muốn ngồi trong bán kính của họ, như thể như vậy là tốt cho ta, như những tia cực tím.
Đây là lý do: khi chúng ta được lắng nghe, sự lắng nghe sáng tạo ra chúng ta, khiến ta hé mở và trải rộng ra. Những ý tưởng bắt đầu lớn lên trong lòng chúng ta và đi đến sự sống. Bạn biết thế nào mà khi một người cười với câu đùa của bạn, bạn trở nên hài hước và hài hước thêm, và nếu anh ý không cười, mọi chút đùa vui bé tí trong bạn yếu đi và chết. À, đấy là nguyên lý của vấn đề. Mọi người hạnh phúc và tự do khi được lắng nghe. Và nếu bạn là một người lắng nghe, đó là bí mật để có một thời gian hạnh phúc trong xã hội (bởi mọi người quanh bạn trở nên sống động và thú vị), làm người khác yên ổn, làm người khác tốt đẹp.
Ai là những người bạn đến để xin lời khuyên? Không phải đến những người cứng rắn, thực tế, người có thể nói với bạn chính xác điều cần làm, mà đến những người lắng nghe; đó là, những người tử tế nhất, ít chỉ trích nhất, ít ông chủ nhất mà bạn biết. Đó bởi vì khi rót vấn đề của bạn ra cho họ, tự chính bạn sẽ biết làm gì với vấn đề đó.
Khi chúng ta lắng nghe người khác, có một dòng điện xoay chiều, và dòng điện này sạc điện chúng ta, và chúng ta không bao giờ cảm thấy mệt vì nhau. Chúng ta luôn luôn được tái tạo. Bây giờ, có những người xuất chúng, nhưng không thể lắng nghe được nhiều. Họ không có đường dây chạy vào trên cỗ máy của họ. Họ rất vui thú, nhưng cũng làm kiệt sức. Tôi nghĩ đến những người giảng bài, những người trình diễn thật xuất sắc, bằng cách không cho chúng ta một cơ hội để nói, không để cho chúng ta diễn tả ý nghĩ và lớn lên. Chính dòng suối sáng tạo nhỏ bé trong chúng ta bắt đầu lớn lên và cân nhắc những ý tưởng mới, với những nụ cười và trí tuệ bất ngờ.
Dòng suối sáng tạo nhỏ bé này ở trong mỗi chúng ta. Đó là linh hồn, hay trí thông minh, hay trí tưởng tượng – dù bạn gọi nó với tên nào. Nếu bạn rất mệt mỏi, căng thẳng, không có thời gian một mình, làm nhiều việc vặt quá, nói với quá nhiều người, uống quá nhiều rượu, dòng suối nhỏ bé này bị vẩn đục và bị che phủ bởi rác rưởi. Kết quả là bạn dừng lại không sống từ trong tâm, tức là dòng suối sáng tạo, và bạn sống trên vùng chu vi, từ những thứ bên ngoài. Đó là, bạn tiếp tục chỉ dựa thuần túy trên lực của ý trí mà không có trí tưởng tượng.
Khi người khác lắng nghe chúng ta, với sự chú ý yên lặng và cuốn hút, dòng suối nhỏ bé đó mới bắt đầu làm việc lại, tăng tốc lên theo một cách bất ngờ.
Tôi khám phá ra điều này khoảng ba năm về trước, và thực sự nó tạo ra một thay đổi mang tính cách mạng trong cuộc sống của tôi. Trước đó, khi tôi đi đến một bữa tiệc, tôi nghĩ một cách bồn chồn, “Bây giờ cố gắng thật nhiều. Sống động lên. Nói những điều thật sáng. Nói. Không nghỉ.” Và khi mệt rồi, tôi phải uống thật nhiều café để giữ phong độ.
Bây giờ trước khi đi đến một bữa tiệc, tôi đơn giản bảo với chính mình là lắng nghe với sự yêu mến tới bất kỳ ai nói chuyện với tôi, đứng trong đôi giầy của họ khi họ nói, cố biết về họ mà không để trí óc tôi áp đặt trí óc họ, hay tranh luận, hay đổi chủ đề. Không, thái độ của tôi là “Kể với mình nhiểu hơn đi. Người này đang cho tôi thấy tâm hồn của anh ấy. Cuộc nói chuyện có một chút khô khan, và nhàm và trệu trạo bây giờ, nhưng hiện thời anh ấy bắt đầu nghĩ, không chỉ tự động nói. Anh ấy sẽ trình bày con người thật của chính anh ấy. Rồi anh ấy sẽ sống động một cách tuyệt vời”.
Đôi khi, tôi không thể lắng nghe cũng như những người khác. Nhưng khi tôi có năng lực lắng nghe này, người ta quây lấy tôi và đầu họ hướng về phía tôi như thế bị kéo không thể cưỡng lại nổi. Không phải bởi mọi người tự cao và họ muốn khoe khoang mà họ bị kéo về phía tôi. Đó bởi vì bằng cách lắng nghe, tôi đã kích hoạt dòng suối sáng tạo của họ. Tôi làm họ hạnh phúc.
Bây giờ, tại sao lắng nghe làm họ hạnh phúc? Tôi có một khái niệm huyền bí về chuyện này. Tôi nghĩ chỉ bằng cách biểu cảm ra ngoài tất cả những gì ở trong mà những dòng suối trong trẻo hơn và trong trẻo hơn chảy đến. Cũng như vậy với viết lách. Bạn được dạy ở nhà trường là viết xuống giấy những điều tươi sáng. Sai. Đổ xuống giấy những thứ tẻ nhạt nữa – bạn sau đó có thể xé chúng đi – bởi chỉ khi đó những điều tươi sáng mới tới. Nếu bạn giữ lại những điều tẻ nhạt, bạn cũng chắc chắn giữ lại những điều trong trẻo, đẹp đẽ và chân thật và sống động. Cũng như vậy với những người không được lắng nghe theo cách đúng – với sự yêu mến và một chút hứng khởi vui vẻ. Dòng suối sáng tạo của họ đã bị đóng kín. Chỉ những câu nói hời hợt đi ra ngoài – nhưng cái khách sáo hay tuôn trào hay thuần túy bồn chồn. Chẳng ai đã kêu chúng ra ngoài, bằng lắng nghe tuyệt vời, những cái chân thật và sống động.
Tôi nghĩ phụ nữ có năng lực lắng nghe tốt hơn nam giới. Đấy không phải là lỗi của nam giới. Họ thua về lắng nghe bởi thói quen lâu dài của họ trong nỗ lực kinh doanh, xác định bản thân. Và những người đàn ông càng mạnh mẽ, càng ít hơn khả năng lắng nghe khi họ lớn tuổi. Và đó là tại sao phụ nữ nói chung vui vẻ hơn nam giới, thư thái hơn và hứng khởi hơn.
Bây giờ, khả năng không lắng nghe được của những người đàn ông có năng lực là nguyên nhân của những điều buồn rầu nhất trên thế giới – sự cô đơn của những người cha, của những người đàn ông trầm lặng buồn, người di chuyển quanh những đứa con đã trưởng thành như những bóng ma xa xôi. Khi cha tôi hơn 70 tuổi, ông là một người đàn ông rực lửa, hài hước và đáng ngưỡng mộ, một học giả, một người đàn ông đầy uy lực. Nhưng ông nằm sâu thẳm trong nỗi cô đơn của tuổi giả và của một thế hệ khác. Ông ấy rất thích tôi. Nhưng ông ấy không thê nghe thấy tôi – không từ nào tôi nói ra, thật đấy. Tôi chỉ là một khán giả. Tôi có thể quanh hồ với ông vào một buổi chiều đẹp và ông có thể nói với tôi về Đác uyn và Huxley và những phê phán cấp cao về Kinh Thánh.
“Vâng, con thấy rồi, con thấy rồi” tôi liên tục nói vậy và cố giữ cho trí óc níu chặt vào điều đó, nhưng tôi bồn chồn và chán. Có một cảm giác không thể làm gì khác được bởi vì ông không thể nghe thấy cái tôi có để nói về chủ đề nói chuyện. Khi tôi nói tôi thấy chính tôi la to, như một người nói với một người nước ngoài, và trong một trạng thái kiểu tuyệt vọng rằng ông không thể nghe thấy tôi. Sau chuyến đi dạo, tôi cảm thấy rằng tôi đã rũ xong trách nhiệm và tôi háo hức muốn để ông ổn định và ngồi tựa trên chiếc ghế kiểu Morris của ông, để tôi có thể đi ra ngoài và có một thời gian sống động hơn với những người khác. Và ông thở dài và nhìn theo tôi lơ đãng với sự cô đơn không hiểu rõ được.
Gần đây, một người đàn ông tôi không gặp tới 20 năm nay viết thư cho tôi: “Chú có một gia đình với những đứa con trưởng thành cả. Cũng như cha cháu đã có. Những đứa con chẳng bao giờ gặp ông ấy. Không phải trong những ngày ông còn sống. Không phải trong những ngày ông là người đàn ông sâu sắc và đáng ngưỡng mộ và chúng ta đều biết. Đó là cuộc đời của đàn ông. Lần sau cháu gặp chú, cháu sẽ biết mọi chuyện. Đơn giản là đến với cha cháu lần nữa, cố với tới, trở lại với thế giới của những người ông yêu.”
Vậy khi tôi gặp lại người đàn ông này, điều gì đã xảy ra với ông sau 20 năm? Ông là một người đàn ông mạnh mẽ một cách không bình thường và đã kiếm được rất nhiều tiền. Nhưng ông đã mất khả năng lắng nghe. Ông nói nhanh và kể những câu chuyện tuyệt vời và thật tuyệt làm sao khi được nghe chúng. Nhưng khi tôi nói – vì không thể ngồi yên được, “Cháu truyền tay cho chú cái đó chứ?… Cái tẩu của chú đâu?” Đó chỉ là một thói quen. Ông đọc nhiều sách không kể xiết và hào hứng đón nhận những ý tưởng mới, nhưng ông đơn giản không thể lắng nghe ai.
Vậy đây là điều tôi làm. Tôi đã kiên nhẫn hơn – tôi không kháng cự bài nói chuyện một chiều của ông như tôi làm với bố tôi. Tôi lắng nghe và lắng nghe ông, không khi nào ấn ngược lại ông, ngay cả trong ý nghĩ, với sự xác nhận của tôi, tôi nói với chính mình “Ông ấy đã ở dưới áp lực đẩy lái hàng năm ròng. Gia đình ông đã chống lại cách nói của ông. Nhưng bây giờ, bằng cách lắng nghe. Mình sẽ kéo tất cả ra khỏi ông. Ông phải nói tự do liên tục và liên tục. Khi ông đã được thực sự lắng nghe đủ đầy, ông sẽ trở nên thanh tĩnh hơn. Ông sẽ bắt đầu muốn nghe thấy tôi.”
Và ông đã, sau vài ngày. Ông bắt đầu đặt câu hỏi cho tôi. Và chỉ ngay sau đó tôi nói nhẹ nhàng, ‘Chú thấy đấy, đã trở nên khó để chú lắng nghe”.
Ông ngừng lại chết cứng và trừng mắt nhìn tôi. Và bởi vì tôi đã lắng nghe với sự thông cảm hoàn toàn, bị thu hút hoàn toàn, không chỉ trích, không có chút dấu vết nào của sự chán hay thiếu kiên nhẫn, mà ông bây giờ tin tưởng và tin cậy tôi, mặc dù ông không biết điều này.
“Nói đi”, ông nói. “Kể với chú về điều đó. Nói với chú về điều đó”.
À, chúng tôi đi dạo tới dạo lui qua bãi cỏ và tôi nói với ông ý kiển của tôi về chuyện này.
“Chú yêu các con chú, nhưng có lẽ chú không để chúng vào lòng. Trừ khi chú lắng nghe, mọi người bị khô héo đi trong sự hiện diện của chú; họ trở nên một phần ba của chính họ. Trừ khi chú lắng nghe, chú không thể biết ai cả. Ồ chú sẽ biết về những dữ kiện và những gì trên báo và tất cả lịch sử, có lẽ, nhưng chú sẽ không biết một con người nào cả. Chú biết đấy, cháu đã đi đến chỗ nghĩ rằng lắng nghe là tình yêu, đó là điều lắng nghe thực sự là.”
À, tôi không nghĩ tôi đã viết bài viết này nếu những ý kiến của tôi không có một tác động khủng khiếp với người đàn ông này. Bởi ông nói những ý kiển của tôi đã thay đổi toàn bộ cuộc đời của ông. Ông viết cho tôi rằng đám con của ông ngay lập tức đến gần với ông hơn; ông kinh ngạc thấy chúng ra sao, độc đáo làm sao, độc lập và can đảm làm sao. Vợ của ông có vẻ thực sự quan tâm tới ông trở lại, và họ thực sự nói với nhau về đủ loại chuyện và làm nhau cười ồ.
Cũng như bi kịch của cha mẹ và con cái là không lắng nghe, cũng bi kịch đó với vợ và chồng. Nếu họ không đồng ý họ la hét ngày càng to hơn – nếu không ở bên ngoài, ít nhất ở trong lòng – níu chặt một cách dữ tợn và câm điếc vào ý kiến của chính họ, thay vì lắng nghe và trở nên lắng yên hơn và lắng yên hơn và chịu hiểu hơn. Nhưng kết quả nghiêm trọng nhất của không lắng nghe là điều tồi tệ nhất thế giới, buồn chán tẻ nhạt; bởi đó thực sự là cái chết của tình yêu. Nó ngăn cách con người xa nhau hơn bất kỳ điều gì khác. Tôi nghĩ đó là lý do những cặp lấy nhau cãi lộn. Cãi lộn cắt xuyên qua chuyện không giao tiếp và buồn chán. Bởi vì khi những cảm xúc bị tổn thương, họ bắt đầu thực sự lắng nghe. Cuối cùng, cuộc nói chuyện của họ là trao đổi qua lại thực sự. Nhưng tất nhiên, họ đang gây thương tích cho hôn nhân của họ mãi mãi.
Ngoài chuyện lắng nghe phê phán, có một loại lắng nghe nữa cũng chẳng tốt, lắng nghe thụ động, chỉ trích. Đôi khi những ông chồng có thể là loại người nghe này, một kiểu người nghe trộm keo kiệt, người mà trong đầu (hay nói ra ngoài) liên tục nói khi bạn nói “bùm chíu chát bùm”.
Bây giờ, lắng nghe như thế nào? Nó khó hơn bạn tưởng. Tôi không tin gì vào lắng nghe phê phán, bởi điều đó đặt một người vào chiếc áo khoác bệnh điên của sự do dự. Anh ấy bắt đầu chọn lựa từ ngữ nghiêm trọng hay chải chuốt. Dòng suối nhỏ của anh không thể tuôn trào. Những người lắng nghe phê phán làm khô héo bạn. Nhưng những người lắng nghe sáng tạo là những người muốn chính bạn mạo hiểm bất cần, ngay cả ở tình trạng xấu nhất của bạn, ngay cả chửi rủa phí báng, tâm trạng tồi tệ. Họ cười và chỉ vui vẻ với bất kỳ biểu lộ nào của chính bạn, xấu hay tốt. Bởi những người lắng nghe thực sự biết rằng nếu bạn ở tâm trạng xấu, điều đó không có nghĩa là bạn sẽ luôn như vậy. Họ không yêu bạn chỉ khi bạn dễ chịu; họ yêu tất cả của bạn.
Để học lắng nghe, đây là một số gợi ý: cố học sự thanh tĩnh, sống trong thực tại một phần thời gian mọi ngày. Đôi khi nói với chính mình, “Bây giờ, cái gì đang xẩy ra? Người bạn này đang nói. Tôi yên lặng. Có một khoảng thời gian bất tận. Tôi nghe thấy, từng câu chữ.” Và rồi bất chợt bạn bắt đầu nghe thấy không chỉ những gì người ta nói, mà những gì họ đang cố nói, và bạn cảm giác được sự thật toàn bộ về họ. Và bạn cảm giác được sự hiện hữu, không phải một mẩu, không phải đối tượng này và kia, mà như một tổng thể.
Và quan sát sự khẳng định chính mình. Và rũ bỏ nó đi. Cố đừng uống quá nhiều ly rượu cocktail đẻ bỏ đi cái năng lượng bồn chồn mà cứ cảm giác như náng lượng và trí khôn nhưng có lẽ chẳng là cái nào.Và nhớ rằng không đủ chỉ là ý chỉ muốn lắng nghe người khác. Người ta phải thực sự lắng nghe. Chỉ khi đó, phép lạ mới bắt đầu.
Đôi khi người ta không thể lắng nghe bởi vì họ nghĩ nếu họ không nói, họ chẳng là gì về mặt xã hội. Có những phụ nữ với kiểu luyện khiêu vũ ballroom cổ điển mà luôn đòi hỏi rằng phải có sự hào hứng không nghỉ và cuộc nói quay tròn. Nhưng đây thực sự là sự căng thẳng với mọi người.
Không. Chúng ta tất cả nên biết điều này: rằng lắng nghe, không phải nói, là vai trò đầy năng khiếu và vĩ đại,và vai trò đầy tưởng tượng. Và người lắng nghe thực sự đáng tin hơn nhiều, cuốn hút nhiều hơn người nói, và anh ấy hiệu quả hơn, và học được nhiều hơn và làm người khác vui tốt đẹp hơn. Và do đó thử lắng nghe. Lắng nghe vợ bạn, chồng bạn, cha bạn, mẹ bạn, con cái bạn, bạn bè bạn, nghe những người yêu quý bạn và những người không như vậy, nghe những người làm bạn chán, nghe kẻ thù của bạn. Lắng nghe sẽ tạo ra sự kỳ diệu nhỏ. Và có lẽ một sự kỳ diệu vĩ đại.
(Nguyễn Minh Hiển dịch)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét